Fazla çalışma sebebi ile iş sözleşmesini fesheden işçi tazminata hak kazanır mı?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesine göre, “ Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir.”
Aynı maddede fazla çalışma, “Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır” şeklinde, fazla sürelerle çalışma, “Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar” şeklinde tanımlanmıştır.
Fazla çalışmalarda her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 50, fazla sürelerle çalışmalarda % 25 yükseltilmesi ile ödenir.
Öte yandan fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 15 dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
Yasa, fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayını alma zorunluluğu getirmiş ve 1 yılda yapılabilecek fazla çalışmayı toplam 270 saatle sınırlamıştır.
Buna göre işveren her takvim yılı başlangıcında işçinin fazla saatlerde çalışmayı onayladığına dair muvafakatname almalıdır.
Ancak işçinin onayının alınması halinde bile, yıllık 270 saati aşan fazla çalışma yaptırılamaz. Yüksek Yargı bu durumu haklı fesih nedeni saymış ve işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağına hükmetmiştir:
“…davacı, yıllık yasal sınır olan 270 saatten fazla mesai yaptırıldığı ve bu hususun çalışma şartlarının uygulanmaması olduğu iddiasıyla iş sözleşmesini feshettiğini ileri sürmüş olup dosyada davacının her yıl için fazla çalışma yapmaya muvafakat ettiğine ilişkin verdiği bir belge bulunmamaktadır. Ücrete, fazla çalışma karşılıklarının dahil olması ise, peşinen muvafakat niteliğinde olmayıp mahkemece 270 saati aşan çalışmaların varlığının araştırılıp var olduğunun tespiti halinde, davacının fesih hakkının doğduğunu kabul etmek gerekirken, davacının fazla çalışmaya kaldığı ve ücretini de aldığı gerekçesiyle kıdem tazminatı talebinin reddi hatalıdır… (Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2014/19129 E., 2015/13542 K.)”